Giełdy, na których można handlować kryptowalutami z grubsza dzielą się na: scentralizowane (np. Binance, Bitstamp Kraken) i zdecentralizowane (np. Uniswap, CurveFinance, PanCake Swap).
Giełdy scentralizowane (w skrócie CEX, od ang. Centralized Exchange) są kontrolowane przez firmę przechowującą aktywa użytkowników. Aby rozpocząć handlowanie na giełdzie scentralizowanej należy założyć konto i zweryfikować swoją tożsamość. Użytkownicy obdarzają zaufaniem pośrednika, który teoretycznie gwarantuje bezpieczeństwo transakcji i deponowanych na platformie środków. Giełda scentralizowana pobiera prowizje od obrotu handlowego, których część jest przeznaczana na utrzymanie platformy, a reszta stanowi zysk właściciela. Ponadto giełdy zazwyczaj ustalają minimalną kwotę na zakup lub wymianę kryptowalut, jak również minimalne kwoty na wypłatę kryptowalut.
Na giełdzie CEX cena każdej waluty opiera się na księdze zamówień, składającej się ze zleceń kupna i sprzedaży. Aby kupić dany token, należy go wybrać i potwierdzić transakcję, a giełda pokaże zakupione środki na koncie użytkownika.
Główną zaletą giełd scentralizowanych jest możliwość przelewania na nie środków z banku i do banku, a więc kupowanie i sprzedawanie kryptowalut za USD, EUR czy GBP. Scentralizowane giełdy oferują początkującym inwestorom relatywnie przyjazny sposób handlu i inwestowania w kryptowaluty.
Główną wadą giełd scentralizowanych jest podatność na atak hakerów. Duże giełdy zwykle przechowują krypto o wartości miliardów dolarów, co czyni je celem hakerów i kradzieży. Przykładem takiego incydentu jest firma Mt.Gox, która niegdyś była największą na świecie giełdą kryptowalut, zanim zgłosiła kradzież 850 000 Bitcoinów, co doprowadziło do jej upadku. Ponadto scentralizowane giełdy często pobierają wysokie opłaty transakcyjne za swoje usługi i wygodę, które mogą być szczególnie bolesne w przypadku handlu dużymi kwotami.
***
Giełdy zdecentralizowane (w skrócie DEX od ang. Decentralized Exchange) charakteryzują się tym, że handel na nich odbywa się bezpośrednio pomiędzy użytkownikami poprzez użycie inteligentnego kontraktu.
Korzyści giełd zdecentralizowanych to głównie większe bezpieczeństwo, ponieważ giełda nie przechowuje aktywów swoich klientów, które trzymane są w prywatnych portfelach. Tokeny są bezpieczniejsze w portfelu, a osoby trzecie (np. właściciel giełdy) nie mają dostępu do tokenów, co chroni aktywa przed nadużyciami czy włamaniami.
Drugą korzyścią DEX jest decentralizacja, czyli brak pośredników w transakcjach i brak konieczności weryfikacji tożsamości, co gwarantuje większą anonimowość. Inna zaleta to możliwość handlowania tokenami, które nie są obecne na giełdach scentralizowanych, co zapewnia możliwość dywersyfikacji inwestycji. Prowizje pobierane przez giełdy zdecentralizowane są często niższe niż na giełdach scentralizowanych.
Główną wadą giełd zdecentralizowanych jest to, że nie pozwalają na zamianę kryptowalut na tradycyjne pieniądze i ich przelewy z/do banków, co czyni je mniej wygodnymi dla użytkowników, którzy nie posiadają jeszcze kryptowalut. Dodatkowo użytkownicy zdecentralizowanych giełd muszą bezpiecznie przechowywać klucze i hasła do swoich portfeli kryptograficznych. W przeciwnym razie ich aktywa zostaną utracone na zawsze i nie można ich odzyskać.
Znakomita większość transakcji kryptograficznych jest obsługiwanych przez scentralizowane giełdy, co sugeruje, że odpowiadają one za większość wolumenu obrotu. Ze względu na brak wolumenu zdecentralizowane giełdy często nie mają płynności, a przy niskich wolumenach obrotu może być trudno znaleźć kupujących i sprzedających.
KRÓTKA HISTORIA GIEŁD ZDECENTRALIZOWANYCH
Narodziny kryptowalut w 2009 roku utworzyły nową klasę aktywów, w którą zaczęły inwestować miliony ludzi. Powstanie giełd scentralizowanych zrodziło nowe problemy, np. ataki hakerskie, przez które wielu ludzi straciło środki, czy też zmusiło do oddania kontroli nad tokenami osobom trzecim. Było to zaprzeczeniem idei Satoshiego Nakamoto, twórcy Bitcoina. Te problemy unaoczniły społeczności krypto, że decentralizacja musi objąć także giełdy. Ten koncept zainspirował wiele firm do rozpoczęcia prac nad DEX. W 2014 roku NXT uruchomiło pierwszą giełdę do zdecentralizowanej wymiany o nazwie NXT Asset Exchange. W kolejnych latach powstawały nowe giełdy, takie jak Komodo czy Block DX.
Prawdziwa rewolucja nastąpiła wraz z uruchomieniem Uniswap pod koniec 2018 roku, który do dziś jest największą zdecentralizowaną giełdą pod względem obracanych na niej środków. Uniswap to w pełni zdecentralizowane oprogramowanie o wysokiej płynności transakcji, przeznaczone do wymiany handlowej tokenów w sieci Ethereum. Uniswap nie posiada księgi zamówień i umożliwia handel bez pośredników dzięki kontraktom wbudowanym w protokół. Uniswap oferuje najwyższy poziom decentralizacji i odporności na cenzurę. Protokół i interfejs giełdy DEX zostały opracowane przez Uniswap Labs. Trzonem oprogramowania są dostawcy płynności, którzy tworzą tzw. pule płynności, tym samym zapewniając płynność finansową całej platformie.
Czytaj więcej w mojej książce: „Druga Kryptorewolucja: Zostań rentierem w nowym ekosystemie Richarda Hearta.”